25 jarig_ambtsjubileum Ds.Luyendijk.

Toespraak Dr Jan Kuiper, zendingsarts
Lewa, februari 1957

Een dezer dagen vierde Ds.Luyendijk, miss.pred. op Sumba zijn zilveren ambtjubileum. Door bijzondere omstandigheden waren wij in staat om de viering van dit feit mee te maken.

Ds.Luyendijk is als auteur o.a. bekend om zijn 49 stellingen tegen de R.K.Kerk en om het aandeel dat hij had in de bewerking van het boek over de Zending op Sumba.Maar van nog veel verderstrekkende betekenis zijn de verspreide gedachten die overal op kleine papiertjes hun weg over Sumba en de wereld hebben gevonden. Er bestaan plannen om deze verspreide gedachten te bundelen.De uitgave zal verzorgd worden door het Kerkelijk Bureau op Sumba, zodat wij goede hoop hebben deze bundel binnenkort te kunnen recenseren in dit blad.

Tijdens de oorlog heeft Ds.Luyendijk met de Japanners samengewerkt als ziekenoppasser.Men kan er van verzekerd zijn dat geen kreet en zucht ongeregistreerd zijn gebleven.

Het is jammer dat de politieke inzichten van deze conscentieuze en wakkere pastor nogal wat afwijken van wat onder ons gelden als gangbare opvattingen.Wij hopen dat de gezonde Hollandse lucht en ons heerlijke droge klimaat Ds.Luyendijk straks van zijn onrijks grote gedachten zal genezen.

Wij hebben te veel waardering voor de rector van de theol. school op Sumba dan dat wij ons door dit gebrek aan gezond politiek inzicht lieten weerhouden om de jubilaris van harte de hand te schudden.

Wij waren verheugd aan zijn zijde zijn gade te vinden die het reeds 25 jaar echt bij de dominee heeft uitgehouden. Wij houden van feesten en nog meer van dubbele feesten.

Mevr.Luyendijk heeft zich in deze 25 jaar behalve intensief met haar man, ook bezig gehouden met zogezeide anak piara en njorah's en andere inlandse schonen. Zo heeft zij als beschaafde nederlandse vrouw op deze onbeschaafde maatschappij haar stempel gedrukt. Wat ons even vluchtig op, maar tevens geduchtig tegenviel, was het feit dat de huid van mevr Luyendijk's benen niet bedekt was door enige weefsel. Dat heeft zij stellig niet geleerd op de Ger. Kweekschool in Rotterdam waarvan zij vroeger een ijverige en gehoorzame leerlinge was. Men heeft ons zelfs verteld dat mevr.Luyendijk in het begin van haar huwelijk dikwijls met deze blote benen voor op de auto van de vrijgezel Duker sprong.Dat wij toch dit zilveren huwelijksfeest mee konden maken, bewijst eens te meer hoe elastisch wel niet een goed huwelijk is.

Mevr. Luyendijk vertelde ons dat haar 16 jarige dochter niet op het feest aanwezig kon zijn,daar zij het te druk had met danslessen. Na enige tijd gezellig met mevr. Luyendijk geklpat te hebben, namen wij de wijk naar andere brandpunten van gezelligheid.

Wie er waren.

Het was niet een dubbel, maar een drievoudig feest voor ons. Wat een kansen om met vooraanstaande figuren uit de zendingswereld ongedwongen te kunnen spreken. De heer Richters kon niet aanwezig zijn, maar hij had namens zijn firma wel enige spiritualieen gezonden, hetgeen het contact vergemakkelijkte.

Het eerst schoten wij af op de nestor van de Sumbazending, Ds.van Berge, wiens standplaats Pajeti,maar wiens ligplaats meestal elders is.Als journalist merkten wij meteen dat Ds.v.Berge gewend was geïnterviewd te worden. Op vlotte wijze lichtte hij ons uitvoerig in over zijn positie als tussenpersoon tussen de Kerken op Sumba en de Ger. Kerken in Nederland.Hij verkeerde in een vrolijke stemming. Het was alsof voor ons iemand of iets hem ook reeds had aangeschoten. Zijn gelaat versomberde alleen even toen hij opmerkte: "Het is jammer dat de jongens niet samen met ons dit feest kunnen vieren". Wij knikten begrijpend. Het valt niet mee om grote zonen in het vaderland te moeten achterlaten.

Ds.v.Berge heeft o.a. naam gemaakt door de actie die hij in Neder land (en wel in het bijzonder te Assen) gevoerd heeft voor het zenden van voedselpakketten aan zendingsarbeiders.

Toen ik daar evenwel over wilde beginnen, merkten wij dat wij reeds te veel tijd van de dominee in beslag hadden genomen. Direct daarop hadden wij een kort gesprek met de heer Kuiper, medicus, die duidelijk liet merken dat hij zich koning een-oog voelde in het land der blinden. Wij begonnen met hem te vragen wat hij tijdens zijn verlof eigenlijk in Engeland had gedaan in belang van de Zending."Mind your own business" was zijn enige antwoord. Wij zijn als journalist niet zo gauw uit het veld geslagen en wendden ons dus van deze "heer" af om elders inniger contact te vinden. Hoe warm en verkwikkend was het gesprek dat wij hadden met de jongste zendingspastor, Ds.van Oostrum. Op enthousiaste wijze ontplooide hij ons zijn plannen en het spijt ons met hem dat hij niet 50 jaar eerder naar Sumba is gekomen.

Veel bedachtzamer in zijn antwoorden was Ds.v.d.Werff, die speciaal belangstelling heeft voor Chinezen en verder de taal van Kodi heeft bestudeerd om petroleum te kunnen verkopen aan de bevolking en huwelijksbemiddelaar te kunnen zijn. Interessant vonden wij het te vernemen dat Ds. v.d. Werff zelf zijn huis in elkaar en zijn jeep uit elkaar getimmerd heeft.

Wij houden er niet van ons zelf op te dringen, zodat wij ons onopgemerkt bewogen tussen de zendingsarbeiders die in kleine groepjes stonden te praten. Wij vingen brokstukken op van gesprekken. Zo hoorden wij zeggen "Het komt op de menging aan" Een bekende stem. Warempel, dat was de wereldkampioen scrabbelen, de heer Zwitser, die in Melolo spijkers met koppen slaat en in Waikabubak neuten in elkaar trapt. Tijdens het wisselen van een stevige handdruk met de heer Zwitser, werden wij de bekende Meppeler padvinder Smit gewaar die de padvinders een nieuwe goede daad heeft geleerd, namelijk het zenden van pakjes naar Sumba. De heer Smit is onlangs bevorderd tot hoofd van de Japmas, zoals zijn dochtertje ons vertelde. Hij deelt schriften en krijtjes uit aan lagere scholen en is als zodanig een der hoofdfiguren in de strijd tegen het analphabetisme op Sumba .

Met de aanwezige dames hebben wij op aangename wijze kennis gemaakt. Hoe hebben wij ons laten koesteren door heur charme en opgewektheid. Niet zoals bij ons in Nederland geklaag over personeel,over dure groenten en schaarste aan fruit, maar een en al opgewektheid. Men zag het haar niet aan dat zij elke dag een zware taak hadden te volbrengen. In fleurige gewaden, heur hoofden getooid met de modernste kapsels,liepen zij met lichte tred rond om de gasten te bedienen.Wat een vreugde om zo blij in dit mooie werk te staan. Wij voelden ons hoe langer hoe beroerder worden. De tranen sprongen ons in de ogen."Zoudt U niet beter Uw zakdoek kunnen gebruiken?" adviseerde mevr.Abels ons. Daar zouden wij toch zelf nooit op gekomen zijn..Wij namen onze zakdoek en trokken ons vrij snel terug. De heer Abels liet ons uit. "Het is niet veel zaaks", zei hij op droeve toon."Het is niks,'t is nooit wat geweest, en 't zal ook wel nooit wat worden"." Met een tractor dan", vroegen wij bedeesd, beseffende ondeskundig te zijn. De heer Abels haalde zijn schouders op. "Als er dan ook maar een technische ingenieur mee komt", zei hij waarna hij zich schielijk terug trok.

Wij staarden hem verwonderd na, gleden daarna door de modder, de zeeën en door de wolken terug naar het land van mest en mist en modder om U het laatste Kerknieuws te melden.

Dr Jan Kuiper, zendingsarts

Lewa, februari 1957