Inleiding

Een merklap is een stuk linnen geborduurd met kruissteken, met randen, een alfabet, letters, een kroon, een levensboom, dieren .. een jaartal, een voornaam (die van de borduurster).

Een merk lap is erg persoonlijk en vertelt iets over het leven van de borduurster, over haar gedachten en verwachtingen. Het was vroeger ook een oefenstuk om te leren borduren en om de uitzet te 'merken'.

Van generatie op generatie vertelt de merklap de familiegeschiedenis. De merklap is cultureel erfgoed. Dit kleine verhaal (ontleent aan onderstaande referenties, aangevuld met eigen ideeën) geeft de sleutel om de merklap te kunnen lezen en de symbolen te begrijpen.

De randen en motieven

De randen - vaak geometrische randen of bloemenranden - kunnen aan een of meerdere zijden worden geborduurd en mogen ook per zijde verschillen. Voor de hoeken kunnen passende motieven gekozen worden.

Ik besloot aan de onderkant een stadsbeeld van Amsterdam te plaatsen; de plek waar Bas en Ida elkaar leerden kennen, werken en wonen. Hun multiculturele stad.

Links en rechts zijn druivenranken gebruikt als rand en aan de bovenkant een alfabet (zie hieronder).

Het alfabet

Het alfabet (zie hierboven) neemt op de merklap een vooraanstaande plaats in. Jonge borduursters kozen vroeger voor het oefenen van letters waarmee ze later hun uitzet konden merken.

Het grote motief

Voor een evenwichtig resultaat kan het beste in het midden (of aan de basis) van de merklap een groot motief gekozen worden. Ik koos een grote bloemenkrans met daarin de trouwdatum.

Uitvoering

Waar nodig tekende ik het ontwerp eerst op ruitjes- (of millimeter-) papier. Ik begon met de randen en hoekmotieven en plaatste daarna het centrale motief.

Daarop volgden de middelgrote motieven: 3 poezen, een levensboom, twee druivendragers met een tros druiven, kroon met engelen, 2 pauwen, een sawah met uitzicht op de vulkaan Merapi, een Indiase danseres, een tompoes, een computer, 2 fietsen, en 2 klassieke bloemenmotieven.

De overgebleven ruimten werden daarna nog verder opgevuld met kleine motiefjes: een ketel, een dienschaal, 2 duiven, enkele kleine druivenrank­blaadjes, een hoekversierinkje, en 2 hartjes.

Tenslotte, de signatuur van de maker van de merklap, de letter L van Lucie Luijendijk. 

Betekenis van de symbolen

Een merklap krijgt haar persoonlijk karakter door de gekozen motieven, van persoonlijke of religieuze aard dan wel gekozen uit het dagelijks leven. De symbolen hebben meestal een betekenis en symboliseren een deugd, een eigenschap, een ondeugd, een beroep of zelfs een passie.

De gebruikte symbolen hebben de volgende (traditionele) betekenissen:

Poezen: behaagzucht, luiheid (in jullie geval echter vooral een verwijzing naar jullie liefde voor poezen, jullie drie eigen poezen)

Levensboom: grootheid, kracht, bescherming voor mens en dier.

Twee druivendragers met een tros druiven vormen een van oudsher veel gebruikt bijbels motief (door Mozes uitgezonden verspieders komen vanuit het 'beloofde land' terug met een grote duiventros als teken van de vrucht­baar­heid van het land en de goede toekomst die het volk bij binnentrekken van het land wacht). Kortom, een teken van geluk dat wacht.

Kroon met engelen: symbool voor de eeuwigheid; engelen, een vaas bloemen en de eerder genoemde druivendragers staan symbool voor geluk.

Pauwen: hoogmoed en onsterfelijkheid

Sawah met uitzicht op de vulkaan Merapi: verwijzing naar Bastiaan's geboorte en jeugd in Yogyakarta (Indonesia)

Indiase danseres: verwijzing naar Ida's Hindoestaanse elementen in haar voorkomen en achtergrond en naar haar reizen naar India en Thailand.

Tompoezen: jeugdherinnering aan Ida's jeugd

Computer: werkgereedschap en hobbytuig van Bas

Fietsen: gezamenlijke hobby

Ketel en dienschaal; verwijzing naar Bas' kookkunst

Duiven: vrede

Lucie M. Dulfer - Luijendijk

Amersfoort, September 2002

Referenties:

·        Joke Visser & Isabelle Contreau, Tijdloze merklapmotieven, Atrium, 1990?

·        Jan Houtman, Familiemerklappen met borduurpatronen, Cantecleer, 1997