 |
 |
 |
|||
|
|
Luijendijk-Klapwijk Oet Schulte-Northolt over een bezoek aan en ontmoetingen op Sumba (1939) Uit: |
|||
 |
|
|
Brief vanuit Waikeboebak, 27 juli 1939 Lieve Moes, U ziet dat we al in Soemba zitten. [ ... ] De bootreis is nogal goed verlopen. De eerste dag was ik al flink zeeziek en de baboe is de hele reis ziek geweest, dus had ik niets aan haar. In Koepang moesten we een bezoek aan de Resident brengen. We hebben er gezellig een uurtje gezeten. Mevrouw is erg aardig. Toen we aan land kwamen was het laag water en kon de boot niet aan de steiger, daardoor moesten we een eindje gedragen worden door inlanders. Herman en Joop zijn er droog afgekomen maar ik kreeg een grote golf water over me heen. 't Was erg vervelend want ik had nogal een nette japon aan voor 't bezoek aan de Resident. [ ... ] Maandagavond half 5 zijn we in Soemba aangekomen. P. Hoekstra was er om ons af te halen. We zijn eerst doorgereden naar Karoeni waar Dr. en Mevr. Bergema wonen, die hebben daar een internaat. Met 5 minuten voel je je overal thuis op Soemba. De volgende dag zijn we om half 8 doorgereden naar Waikeboebak. Ger de Jong [een oude vriendin uit de verpleging in Rotterdam] had de broodmaaltijd al klaar staan. 't Is zo leuk, we hebben hier een huisje helemaal voor onszelf. [ ... ] 's Nachts is het hier erg koud en we hebben hier prachtige avonden. 't Is nog altijd over 12 uur geweest dat we naar bed gingen. [ ... ] 's Morgens zijn we met Meneer V/d Berg, de Gezaghebber, mee geweest in de auto. We hebben een prachtige tocht naar Memboro gemaakt, 60 km. heen en terug. Soemba is toch een mooi land vooral nu alles nog mooi groen is. [ ... ] Gisteravond weer een reuze gezellige avond gehad. Dominee Luyendijk was jarig en daar zijn we met z'n allen met de auto naar toe geweest. 't Zijn zulke hartelijke mensen. We hebben daar ook gegeten. Om ongeveer half 12 gingen we terug en hebben nog een patiënt meegenomen voor 't ziekenhuis. Dat is hier bij de zendingsmensen anders dan bij 't BB. Die staan altijd min of meer uit de hoogte tegenover de inlander. Dat merk je pas goed als je voor 't eerst in de zendingskringen komt. 't Gesprek op zo'n avond is ook heel anders dan wat wij tot nu toe gewend zijn geweest. [ ... ] Vanmorgen heb ik met Ger en Dr. Berg het hele ziekenhuis bekeken en verschillende patiënten bezocht. 0 Moes, 't is toch zo'n verschil met Holland, en nu is dit ziekenhuis al geweldig opgekomen, maar 't moet toch nog erg vaak primitief gaan. Alleen de verloskamer is keurig. Er worden hier meisjes opgeleid die de patiënten kunnen verzorgen en voor de huishouding. [ ... ] Ik ben nu net terug van de passar. Ger en ik hebben groenten gekocht. We gaan zondag over naar Dr. Bergema want ze hebben daar heel weinig groenten. Wij nemen boontjes en djeroeks mee. Ger gaat ook mee naar Karoeni en maandag komt P. Hoekstra daar ook, dan gaan we dinsdag vandaaruit een autotocht maken. Woensdag vertrekken we dan naar Waingapoe en blijven daar tot 14 augustus. We genieten echt hoor. Ik ben zo blij dat we doorgezet hebben. Dit is weer eens heel iets anders. Gistermorgen ben ik met Dr. J. Berg en Ger ook nog even naar een patiënt geweest. We moesten er met de auto naar toe, 16 km ver. 't Was bij een Goeroe (inlands onderwijzer). Zijn vrouw had een miskraam gehad, maar 't ging nu goed met haar. Dokter gaf haar een injectie. Je kunt zo merken dat ze helemaal niet bang meer zijn voor Europese mensen. Nu is Dr. Berg ook erg vriendelijk voor de mensen. Onderweg kwamen we nog een vrouw tegen die dezelfde kant op moest, direct werd de auto stopgezet en gevraagd of ze mee wilde rijden. Dit valt je allemaal op omdat ze bij ons zo heel anders zijn. Straks om 11 uur drinken we weer allemaal met elkaar koffie, 't is net één gezin. [ ... ] Brief van 27 augustus 1939 Lieve Moes, Het is een rustige zondagmorgen en die zal ik maar gebruiken om U een beetje uitvoerig verslag van ons verlof te geven. [ ... ] Herman is weer een week op tournee, nu ook een zondag, dat is wel akelig maar het kon dit keer niet anders. [ ... ] Toen we zaterdag thuis kwamen lag er veel post op ons te wachten en de meeste brieven waren in verband met Oom gestuurd. Het is altijd nog gewoonte dat ik post uit Holland voorlees, dat wil Herman zo. Dit keer was 't erg moeilijk, soms konden we ons geen van belden meer goed houden. 't Kwam nu weer zo werkelijk voor ons te staan. Toch zijn we blij Moes, dat u alles geschreven hebt, al was 't voor ons ook moeilijk te verwerken dat Oom tijdens z'n sterven zo vreselijk alleen was. [ ... ] Ziezo, nu zal ik maar eens beginnen. Vanuit Waikeboebak heb ik U nog geschreven. [ ... ] De tocht naar Karoeni was heel mooi, elk ogenblik weer andere vergezichten. [ ... ] We zijn om half 3 weggegaan en kwamen om ongeveer half 5 bij de familie Bergema. [ ... ] Ze hebben een groot huis met paviljoen, maar dat is helemaal in gericht voor 't internaat. Er zijn ongeveer 20 jongens die opgeleid worden voor goeroe, inlands leraar. Dan heeft Mevrouw nog 11 meisjes die ze opleidt voor allerlei huishoudelijke dingen, dat is gelijk haar personeel. U zal wel denken, dat is ook wel genoeg, 11 meisjes, maar mijn 3 bedienden werken vlugger dan haar 11 meisjes. Mevrouw heeft er erg veel geduld voor nodig om ze een beetje netjes te laten werken. 't Zijn meisjes zo uit de kampong en meestal trouwen ze later dan met een goeroe. Ze moeten ook eten 1 koken en wassen voor de jongens van het internaat. 's Nachts slapen de meisjes allemaal in de grote achtergalerij en eetkamer, want ze hebben verder geen plaats voor die meisjes. Bovendien zijn ze er ook verantwoordelijk voor en mogen ze niet hier en daar slapen. 't Is soms toch nog heel moeilijk, al letten ze nog zo goed op. Dr. en Mevr. Bergema gaan ook nooit 's avonds uit, òf Dr. òf Mevr. blijft dan thuis. [ ... ] We zijn nog een avond samen naar Dr. en Mevr. Onvlee geweest, de taalgeleerde. Die wonen betrekkelijk dicht bij de Bergema's. Daar is ook weer een internaat voor jongens en meisjes, maar allemaal veel jonger. Als ze van de dessaschool komen kunnen ze toelatingsexamen doen voor het internaat. Er was toen juist examen. Geweldig veel kwamen er, veel meer dan ze bergen konden. En toch wilden ze zo min mogelijk terug sturen, want als de missie in die streken begint te werken i zullen ze het toch al moeilijk genoeg krijgen. [ ... ] Vanuit Karoeni zijn we nog een dag met de auto uitgeweest naar een afgelegen kampong. De tocht was prachtig. [ ... ] In die kampong hebben we rijsttafel gegeten bij een goeroe, alles was keurig, zelfs de vingerkommetjes ontbraken niet. Ger en ik zijn nog in een hulpziekenhuisje geweest. Dat staat onder leiding van een mantri verpleger die opgeleid is bij Dr. Berg in Waikeboebak. Ger vond 't wel leuk eens even een kijkje te nemen. Alles was primitief maar erg keurig. 't Was grappig te zien hoe die verpleger probeerde alles te doen en zo in te richten als hij het bij Dr. Berg geleerd had. We stonden er echt verwonderd van te kijken. Alsje zo iets ziet dan is het toch werkelijk niet nutteloos een inlander iets te leren. We hebben toen bij z'n vrouw nog koffie gedronken en een beetje gepraat in 't Maleis, dat vinden ze prachtig. 't Was een mooie dag, ongeveer 6 uur waren we weer thuis. Donderdagmorgen zijn we op weg gegaan naar Waingapoe. Piet [Hoekstra] was ons met een mooie grote auto komen halen. Om 5 uur waren we 's avonds in Waingapoe. Dus een hele dag in de auto, maar onderweg zijn we er 2 keer uit geweest. Eerst 's morgens om 10 uur koffie drinken met lekkere eigengebakken koekjes bij Dominee en Mevr. Luyendijk. Aardige mensen, vooral Mevr. is een geestig iemand. Ze ziet er geweldig blozend uit. 't Is daar een goed klimaat en ze hebben ook een schitterende tuin. Ze wonen helemaal alleen, geen kinderen. Mevr. gaat veel de kampong in met bevallingen helpen. Ze komen met alles bij haar. Hij is erg veel op tournee, bijna elke zondag. Dat is voor Mevr. ook vreselijk saai, maar ze weten al niet anders. Om ongeveer i uur kwamen we in Lewa aan waar de familie Erkelens woont. Vorig jaar zijn ze op doorreis bij ons in Soembawa geweest, dus die kenden we al. Daar stond een lekkere koele dronk en heerlijk eten op ons te wachten. Zij wonen ook vreselijk eenzaam en nog in een houten huis dat bovendien helemaal niet mooi is. Van het werk daar hebben we niet veel gezien. De tijd was te kort en Meneer Erkelens zelf was niet thuis. We hebben de gebouwen van de landbouwschool wel zien staan. Mevrouw verwacht binnenkort een baby. Tot nu toe is ze erg veel met haar man mee geweest op tournee. Ze is erg flink. Ze heeft niet veel meisjes in huis, net voldoende voor eigen hulp. De kamer was wel erg gezellig Hollands ingericht. Dat is me trouwens bij al die zendingsmensen opgevallen. Ze hebben ook niet, zoals wij ieder jaar een overplaatsing te verwachten. Vandaar zijn we doorgegaan naar Waingapoe. We wisten niet dat Soemba zo mooi was. [ ... ] Toen we bij Piet aankwamen zijn we ons eerst lekker gaan baden en hebben de kinderen in bed gestopt. Daarna gingen we met ons drieën rustig in de tuin zitten praten. De lange pijpen uit de studententijd werden voor de dag gehaald en toen was 't helemaal goed. Aan één kant was 't jammer dat [de geboorte van] Prinses Irene onze rust kwam verstoren, maar achteraf zijn we blij dat we het daar meegemaakt hebben. Hier is het niet veel geweest. Een uur na het bekend worden had Piet al 30 paarden klaar staan met veel oranje en iedereen deed mee aan de optocht. Herman mee, hij staat bekend als een goed ruiter, wij, de dames, met de kinderen in de auto van de Controleur er achter aan. Een dag tevoren was de kota al versierd, ik weet niet wie er zo'n goed voorgevoel had, maar 't kwam in elk geval mooi uit. Er waren 3 erepoorten, verlichting en een paar huizen waren ook nog versierd. Geweldig voor zo'n plaatsje, 't was alles zo spontaan. [ ... ] 't Zijn op het ogenblik allemaal jonge mensen op Waingapoe. De doktersfamilie is gereformeerd, de Luitenant en vrouw en de Controleur zijn niet godsdienstig. De zending zit een kwartier rijden van Waingapoe, dus elke zondagmorgen houden ze met elkaar kerkdienst. Om beurten lezen ze een preek. 't Was echt fijn zo'n kring eens mee te maken. [ ... ] Er wordt orgel gespeeld en gezongen. Er zijn er ongeveer 15 en dan nog wat kinderen. [ ... ] Bij de familie Lambooy zijn we ook nog een avond geweest. Mevrouw is een lief zacht mens die heel wat doorgemaakt heeft en toch is ze ook flink. Ze helpt haar man zoveel mogelijk in z'n werk. Ze heeft op Soemba een kindje verloren en veel ziekte gehad met de andere kinderen. Nu zijn er 3 in Holland en dat trekt ze zich allemaal heel erg aan. 't Zal heus wel niet meevallen. Hij is een beetje eigenaardig iemand, toch is hij me nog meegevallen. Zijn stukjes in het zendingsblad zijn soms een beetje vreemd. Mevr. is nog bij me op bezoek geweest. Dat vond ik erg aardig want de dames hier hebben het druk hoor. De kinderen zelf les geven en dan die meisjes opleiden, ze zijn werkelijk de hele dag bezet. Bij de familie Mobach hebben we zondag uit de kerk gegeten. Ze hebben zelf een motor voor elektrisch licht en de huizen zijn ook aardig. Van hout geloof ik, gezellig ingericht en een mooie tuin. We zijn ook in de school en de eetzaal geweest, alles eenvoudig maar netjes. Hoeveel leerlingen daar zijn weet ik niet precies meer, 'e hoort zoveel, op 't laatst vergeet je wel eens wat. Ze maken zelf boter en karnemelk, dat kunnen die inlandse meisjes allemaal doen. Het ziekenhuis ziet er keurig uit. De broeder ervan is een handig baasje die alles voor weinig geld (want dat moet bij de zending) voor elkaar weet te krijgen. Tijdens z'n verlof had hij in Amsterdam in een ziekenhuis voor een krats een operatietafel gekocht en nu hebben zij daar een keurige tafel aan. 't Is ook echt iemand die met feestjes goed mee kan doen. [ ... ] Op de eigenlijke feestavond waren al de zendingsmensen aanwezig. 't Was dit jaar voor 't eerst, de verhouding is nu zo goed dat ze allemaal samen feesten. 't Was een leuke avond, we hebben allerlei spelletjes gedaan, de stemming zat er goed in. Wat hebben we eigenlijk niet gedaan op Waingapoe, tennissen, zwemmen, schieten en paardrijden. We hebben overal een avond gegeten en konden met moeite een paar avonden vrij krijgen om rustig thuis te zitten. We zijn ook nog een morgen naar de paardenfokkerij geweest. Een prachtgezicht. Piet [die dierenarts is] heeft ze allemaal voor ons laten lopen. En 't is zo grappig Moes, dan gaan er bijvoorbeeld een 100 paarden tegelijk weg en als ze een eindje gedraafd hebben, splitsen ze zich uit zichzelf in koppels van 8 of 9. We hebben ook het baden van de sapi's (koeien) gezien. Ze moeten allemaal door een diepe goot met water lopen. Met een plons komen ze er in en even later waden ze verder met de koppen er bovenuit. Piet heeft mooi werk daar op Soemba. Maandagmorgen 14 augustus zijn we weer vertrokken. We vonden 't allebei
erg vervelend. Soemba is zo heel anders dan bij
ons en vooral de mensen [ ... ] |
|